Nu de zorgvraag steeds complexer wordt terwijl personeelstekorten in de zorg oplopen, staat passende zorg hoger op de agenda dan ooit. Patiënten hebben hierin een belangrijke stem. Want waar zorgverleners de medische expertise hebben, zijn patiënten de experts van hun eigen leven. Samen Beslissen brengt die twee werelden dichter bij elkaar: hierbij bespreken patiënt en zorgverlener samen welke zorg het beste past. De Toolkit Samen Beslissen-bijeenkomsten met patiënten, ontwikkeld door onder andere Patiëntenfederatie Nederland en Q-Academie, helpt ziekenhuizen, klinieken en patiëntenorganisaties om Samen Beslissen onder de aandacht te brengen van patiënten en naasten.
Het initiatief voor de toolkit kwam vanuit het programma Uitkomstgerichte Zorg. Dit is een samenwerking van het ministerie van VWS en koepelorganisaties in de medisch specialistische zorg. Evelien Janssen, adviseur Patiëntbelang vanuit Patiëntenfederatie Nederland vertelt: “Samen Beslissen speelt een prominente rol in dit programma. We willen het proces versterken waarin patiënten en zorgverleners samen bespreken welke zorg het beste bij die individuele patiënt past. Uit diverse onderzoeken blijkt dat Samen Beslissen veel oplevert. Zoals een hogere tevredenheid over de behandeling, meer therapietrouw en een betere relatie tussen zorgverlener en patiënt.”
Leren van elkaar
Toch gaat het nog niet vanzelf. “Samen Beslissen vraagt om een cultuurverandering, een andere mindset bij zorgverleners én patiënten”, vervolgt Evelien. “Er zijn al veel mooie producten en initiatieven om patiënt en zorgverlener te ondersteunen bij Samen Beslissen. Bij ziekenhuizen, klinieken en patiëntenorganisaties hebben wij opgehaald wat wij nog zouden kunnen ontwikkelen om patiënten in bijeenkomsten met anderen te informeren over Samen Beslissen. En hen daarbij te laten leren van elkaar. Zo kwamen we uit op een toolkit met verschillende producten. Daarmee kunnen organisaties bijeenkomsten over Samen Beslissen organiseren voor patiënten – online en fysiek. Ook als onderdeel van een bredere informatiebijeenkomst.”
Co-creatie
De Patiëntenfederatie vroeg verschillende partijen om voorstellen te doen, en koos op basis hiervan voor de samenwerking met Q-Academie. Evelien: “Q-Academie heeft kennis van en ervaring met Samen Beslissen, passende zorg en in ondersteuning en training van zorgorganisaties. In haar plan van aanpak had Q-Academie ook al veel concrete ideeën uitgewerkt. Daarmee hadden we een mooie basis voor de verdere ontwikkeling.”
Dit gebeurde vanaf het begin in co-creatie, en met heldere uitgangspunten. Marlou van Broekhoven, consultant Kwaliteit van Zorg en trainer bij Q-Academie: “De toolkit moest aan de ene kant aansluiten bij de belevingswereld van een brede groep patiënten, met alle verschillen in informatiebehoefte en gezondheidsvaardigheden die daarbij horen. We hebben bijvoorbeeld uitgebreid gesproken over het taalniveau en variatie aangebracht in de werkvormen. Tegelijkertijd hielden we de begeleiders van de bijeenkomsten steeds voor ogen: hoe maken we het voor hén zo makkelijk mogelijk om de producten uit de toolkit te gebruiken en hoe zorgen we dat ze flexibel in te zetten zijn? Voor een korte of juist langere bijeenkomst, online of fysiek, met of zonder naasten. En vooral: passend bij de eigen doelgroep.”
Samen sterk
Het ontwikkelteam hield ook rekening met andere initiatieven om Samen Beslissen te bevorderen. Bijvoorbeeld door de uitstraling en inhoud af te stemmen op de landelijke Samen Beslissen campagne (begineengoedgesprek.nl) en bestaande tools voor Samen Beslissen te benutten of ernaar te verwijzen. Om te waarborgen dat het eindproduct zowel patiënten als begeleiders echt zou helpen, werkte het ontwikkelteam nauw samen met een klankbordgroep. “Hierin waren drie patiëntenorganisaties en drie ziekenhuizen vertegenwoordigd”, zegt Marlou. “Daarnaast heeft expertisecentrum Pharos meegedacht over hoe we alles zo begrijpelijk mogelijk konden maken. Bij de ziekenhuizen en patiëntenorganisaties uit de klankbordgroep hebben we ook een pilot gedaan om alle onderdelen uit de toolkit te testen. Kun je alles goed openen en vinden? Zijn de instructies en werkvormen praktisch uitvoerbaar? Maar vooral: zijn de onderdelen breed genoeg toepasbaar en kwam het goede gesprek op gang met patiënten en naasten? Met de inzichten uit deze pilot konden we de puntjes op de ‘i’ zetten.”
Positieve feedback
De gezamenlijke inspanningen maakten dat er binnen enkele maanden een kant-en-klare toolkit live ging. Met niet alleen een uitgebreid draaiboek voor bijeenkomsten en een basispresentatie, maar ook filmpjes met ervaringen en tips van patiënten, vragen die patiënten inzicht geven in wat zíj belangrijk vinden en een stellingenspel om het gesprek over Samen Beslissen op gang te brengen.
Evelien is er blij mee: “We zijn erin geslaagd een mooie, diverse toolkit te ontwikkelen die makkelijk te gebruiken is. Omdat hij vrij beschikbaar is, hebben we beperkt inzicht in het gebruik, maar we weten wel dat de producten in een jaar tijd al ongeveer 1400 keer gedownload zijn. En de feedback die we krijgen, is heel positief. Het gebruiksgemak en de mogelijkheden om de producten voor eigen doelgroepen op maat in te zetten en onderdelen weg te laten of toe te voegen, worden gewaardeerd.” Dit kan Marlou beamen: “Als wij trainingen geven over Samen Beslissen, wijzen we steeds ook op de toolkit. Dat levert altijd enthousiaste reacties op.”
Wil jij vanuit jouw organisatie patiënten en naasten versterken in Samen Beslissen? Maak ook gebruik van de Toolkit Samen Beslissen.
Weten hoe Q-Consult Zorg bij jouw zorg- of organisatievraagstuk kan helpen?
Neem dan direct contact met ons op. Onze betrokken collega's gaan graag met je in gesprek. Houd voor meer informatie over IZA deze pagina in de gaten!
