Blog: flattening the curve, de grote waarde van e-health
Inmiddels weet iedereen wat flattening the curve betekent. Het is zodanig maatregelen nemen dat het aantal besmettingen met het COVID-19 virus gespreid wordt over een langere periode, zodat de toename van het aantal patiënten onder de maximumcapaciteit binnen de zorg blijft; met name de capaciteit op de intensive care-afdelingen.
De primaire maatregelen zijn bekend, social distancing en het verhogen van de piekcapaciteit in ziekenhuizen. Dit heeft drie grote effecten: het optimaal inrichten van zorgpaden in het zorgnetwerk, goede ondersteuning van vooral kwetsbare mensen in hun gedwongen thuisisolatie, zoveel en waar mogelijk zorg op afstand bieden.
Een optimale informatievoorziening over het hele zorgnetwerk en zorg op afstand zijn nu meer dan ooit cruciaal geworden. E-health is van zeer grote waarde. Een belangrijke vraag is: voor welke strategie kies jij? Ik vestig graag de aandacht op twee inspirerende strategieën: ‘Optimale zorgpaden met e-health voor patiënten’ en ‘Persoonlijk zorgnetwerk op afstand voor cliënten’.
Optimale zorgpaden: het Deense ‘Naerklinikken’ als inspiratie
De eerste strategie zien we terug in het project ‘Naerklinikken’ uit Denemarken. Een eerder artikel over hun aanpak is hier te vinden. Het betreft een intensieve samenwerking tussen partijen. Zorgaanbieders, gemeenten en welzijn organiseren en coördineren de zorg integraal én digitaal. Door gezamenlijke inspanningen spelen zij zo vroeg mogelijk op de zorgvraag in, krijgen mensen de zorg thuis (op afstand) en wordt ‘onnodige zorg’ voorkomen. Denemarken zet deze strategie nu in om met name COPD-patiënten te beschermen.
Patiënten zo vroeg mogelijk zorg en begeleiding bieden
De focus van de deelnemende partijen ligt bij de COPD-patiënten. In de coronasituatie komt dat goed uit, zij behoren immers tot de meest kwetsbare groepen. De basis is het E-health Care Model (ECM) Naerklinikken (Bron: Søren Vingtoft). Onderstaande figuur geeft dit model weer vertaald naar de Nederlandse situatie.
Het E-health Care Model (ECM) is in eerste instantie ingericht voor oudere, hoogrisicopatiënten met COPD. Het model onderscheidt, op basis van de afhankelijkheid van de patiënt, zeven fases:
- ECM0: deze fase bestaat voornamelijk uit voorlichting en preventie. Bij corona gaat het hierbij vooral om social distancing en andere maatregelen om de kwetsbaren te beschermen. Maar ook bijvoorbeeld om het begeleiden van mensen in de thuissituatie met zelfdiagnostiek en het geven van goede informatie en uitleg over COVID-19.
- ECM1: de betrokken patiënten zijn zelfredzaam en beschikken over medicijnen en relevante zelfbewakingsapparatuur die specifiek zijn voor hun toestand. Patiënten communiceren rechtstreeks met het ‘Response and Coördination Center’ (RCC) van de Naerklinikken. In Nederland kan de wijkverpleging de rol van RCC hebben, zoals bijvoorbeeld al het geval is bij Naast.
- ECM 2 - 4: de patiënt is minder zelfredzaam en ontvangt zorg van de wijkverpleging. Zodra de patiënt een acute achteruitgang ervaart of dit wordt gesignaleerd door de bewakingsapparatuur, reageert de RCC 24/7. Virtueel (ECM 2) of, indien nodig, door een lokaal speciaal opgeleide RCC-verpleegkundige (Mobile Acute Nurse - MAN) naar de thuissituatie te sturen voor verder onderzoek (ECM 3). Bij dit laatste kan een gespecialiseerde verpleegkundige of arts op afstand meekijken via een smartglass. Indien nodig start de behandeling thuis bij de patiënt (ECM 4). Daarbij ondersteunt de ‘eDoctor’ van de Naerklinikken op de achtergrond middels teleconsulten.
- ECM 5: indien nodig wordt de patiënt opgenomen op een lokale bed-unit in wat bij ons het verpleeghuis zou zijn (Geriatrische revalidatiezorg RZ), waar de patiënt 24/7 behandeling en zorg van het verplegend personeel ontvangt. Ook hier weer op afstand ondersteund door specialisten. Bij bijvoorbeeld Treant in Drenthe hebben ze hier al ervaringen mee opgedaan.
- ECM 6: wanneer de situatie alsnog verslechtert wordt de patiënt in het ziekenhuis opgenomen. Door zoveel mogelijk patiënten in de eerdere fasen goed te helpen, zal de druk op het ziekenhuis afnemen.
We moeten ook rekening houden met de palliatieve fase. Ook dan kunnen communicatiemiddelen helpen de zeer noodzakelijke sociale contacten mogelijk te maken.
Persoonlijk zorgnetwerk op afstand: uitprobeerdienst Dalfsen als inspiratie
De tweede strategie is een aanpak die onder andere de gemeente Dalfsen gebruikt. Net zoals bij de Naerklinikken hebben gemeente, welzijn en zorgaanbieders de handen ineengeslagen. Zij hebben de afgelopen jaren geleerd hoe zij samen optimaal het ondersteunend netwerk rond kwetsbare burgers kunnen realiseren, door dit digitaal toegankelijk te maken. Er is sprake van een collectieve leeromgeving. Deze leeromgeving komt nu, in de coronasituatie, goed van pas. Met de onlangs geleverde 80 seniorentablets (deze worden lieflijk ‘Companen’ genoemd) kunnen kwetsbare burgers beter op afstand van zorg worden voorzien.
Collectieve leeromgeving komt nu goed van pas
Bij de ‘Uitprobeerdienst Dalfsen’ zijn veel partijen betrokken. Naast de gemeente Dalfsen, welzijnsorganisatie SAAM Welzijn en zorgaanbieders ook wooncorporaties en bibliotheek.
De aanpak van de Uitprobeerdienst Dalfsen bestaat uit het samen:
- Kwetsbare burgers digivaardig maken door hen training en advies te bieden op hun eigen smartphone en tablet en/of via ‘de Compaan’, een speciale seniorentablet.
- Vraaggericht de juiste oplossing in technologie te vinden, zoals apps, en deze technologie samen uit te proberen.
- De toetsingskaders ‘Inzet e-health door zorginstellingen’ en ‘persoonlijke zorgnetwerken’ te gebruiken bij het steeds opnieuw verbeteren, vernieuwen en veranderen van de aanpak/technieken volgens het Plan-Do-Study-Act principe.
- Delen van kennis door onder andere effecten per inzet te monitoren en te duiden.
- Aanpassen van de achterliggende bedrijfsvoering op de ontwikkelingen.
Aantoonbaar de kwaliteit van zorg en leven verhogen
Wordt e-health nog wel eens geassocieerd met ‘koude zorg’, op dit moment is het vooral een noodzakelijk, nuttig en handig middel om kwetsbaren te beschermen en de zorg te kunnen blijven continueren. De mogelijkheden zijn divers, toepassingen blijven zich ontwikkelen. E-health is van zeer grote waarde. We kunnen er aantoonbaar de kwaliteit van zorg en leven van patiënten/cliënten mee verhogen en de veiligheid borgen.
Samenwerking en maatwerk staan voorop, zo zien we in de inspirerende aanpak van Denemarken en Dalfsen. Mijn wens is dat partijen in Nederland in de komende periode het maximale uit e-health weten te halen. Om zo de zorg te kunnen blijven bieden, vooral aan de meest kwetsbare groepen. We weten niet hoelang de coronacrisis zal duren, maar het lijkt nog lang niet voorbij.
Henry Mulder, Q-Consult Zorg.
