Lokale en regionale samenwerking als voorwaarde voor tijdige én passende ondersteuning voor hulp aan kinderen
Kinderen moeten gezond en veilig kunnen opgroeien. Met de invoering van de Jeugdwet in 2015 zijn er goede ontwikkelingen voor kind en gezin in gang gezet, zoals minder uithuisplaatsingen, minder gesloten jeugdzorg en meer verlengde pleegzorg. De gemeente is verantwoordelijk voor de inrichting van zorg en ondersteuning in haar regio, waar zorgaanbieders verantwoordelijk zijn voor de uitvoering. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft in haar kamerbrief Perspectief voor de Jeugd (maart 2020), gesteld dat regionale samenwerking nodig is om de kwaliteit en continuïteit van de zorg aan kinderen met complexe problemen beter te borgen.
Integraal samenwerken is al jaren het toverwoord van de decentralisatie, maar in de praktijk is dit niet altijd vanzelfsprekend. De verschillende organisaties hebben namelijk hun eigen opdracht en zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren hiervan. Samenwerking is daarin niet altijd vanzelfsprekend.
Er worden nog steeds knelpunten in de samenwerking ervaren, te weten:
- Het samenwerken kost veel tijd en leidt tot hogere administratieve lasten door o.a. continue verandering van samenwerkingspartners.
- Het lukt onvoldoende om regie en samenhang in de zorg en het jeugdzorglandschap te organiseren.
- Er is veel diversiteit aan afspraken, omdat gemeenten en regio´s de organisatie van hulp vanuit de wens tot maatwerk verschillend inrichten. Aanbieders moeten zich tot een groot aantal opdrachtgevers verhouden.
- De continuïteit staat onder druk met als risico dat jeugdigen te laat passende hulp ontvangen, vaker worden doorgeplaatst, er meer crisisincidenten ontstaan en er langere behandeltijden zijn.
Getuige de kamerbrief van ministers De Jonge en Dekker, wordt onderkend dat er veranderingen nodig zijn. Volgens hen ligt de kern van de opgave op de volgende gebieden:
- Stevig opdrachtgeverschap van gemeente door regionale samenwerking
- Stevig opdrachtnemerschap van jeugdzorgaanbieders door goed bestuur
- Kaders voor reële tarieven en zorgvuldigheidseisen bij inkoop, vereenvoudiging van aanbesteden in het sociaal domein
- Effectievere bescherming van jeugd en gezin
- Versterken toezicht zorg voor de jeugd
- Lerende praktijken in de regio’s met programma’s Zorg voor de Jeugd, Geweld hoort nergens thuis, Kansrijke Start en Scheiden zonder schade
De aanpak voor het opzetten van samenwerking
De ervaring is dat lokale en regionale samenwerking nodig is om tot een sluitende aanpak te komen rondom jeugdproblematiek. Er dient een stevige basis gelegd te worden door een veelzijdige omgeving te bieden, waarin kinderen gezond en veilig op kunnen groeien en de beste kansen krijgen om zo goed mogelijk mee te doen in de samenleving. Immers, voor het gezamenlijk optreden van bijvoorbeeld zorg en politie is een brede en integrale samenwerking met buurtwerkers of welzijnspartijen belangrijk: zij hebben de doelgroep in beeld en kunnen inhoudelijke aanvullingen hebben voor een gezamenlijke aanpak. De aanpak voor het opzetten van samenwerking bestaat uit maatwerk en is bijvoorbeeld afhankelijk van regionale gevoeligheden.
Het opzetten van een samenwerking vergt de nodige inspanning en tijd. Om tot een integrale samenwerking te komen, moet er een gedeelde visie en ambitie zijn. Om daar te kunnen komen, is het belangrijk om duidelijk te hebben wie de relevante partijen zijn, zowel professionals als betrokkenen vanuit de doelgroep zelf en te weten hoe zij in de wedstrijd zitten. Welwillendheid en urgentiebesef bij de partijen is van cruciaal belang voor het opzetten of bevorderen van lokale samenwerking. Hiervoor is een stimulerende en regisserende rol vanuit de gemeente nodig. Zij is een belangrijke speler om bij de start van de samenwerking tot een gezamenlijke focus te komen. Een onafhankelijke projectleider is daarnaast ondersteunend in het proces om tot integrale samenwerking te komen.
Integrale en preventieve aanpak in de praktijk
In opdracht van verschillende gemeenten hebben wij onderzoek gedaan naar de lokale samenwerking rondom jeugdigen. Zo geeft een beleidsadviseur jeugd aan, werkzaam in het westen van het land: “Binnen onze gemeente is er sprake van een groep jongeren die al een tijd voor onrust en overlast zorgt. Dat vinden wij uiteraard erg vervelend, want onze taak is te zorgen voor een fijne, veilige en leefbare gemeente voor al onze inwoners. Q-Consult Zorg heeft voor ons onderzocht welke werkzame elementen er zijn voor het opzetten van een integrale en preventieve aanpak, op welke wijze signalering, preventie en verbinding met zorg en ondersteuning op dit moment lokaal uitgevoerd worden en heeft hierover enkele aanbevelingen gedaan. Hier kunnen wij echt mee verder! Op deze manier willen wij het patroon doorbreken en zorgen dat de nieuwe generatie uiteindelijk niet in hetzelfde gedrag vervalt.”
Hoe geef je de samenwerking vorm?
Na selectie van de betrokken partners en commitment over de ervaren problematiek is het zaak om met de partners een gezamenlijke visie en ambitie te formuleren. Dit is nodig om bij de partners draagvlak te creëren en de betrokkenheid te vergroten. Daarna kan er over de inhoud worden gepraat, waarna er afspraken worden gemaakt over taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Zet de professionals hierbij in hun kracht, door te vertrouwen op de kennis en kunde van de partijen en geef hen verantwoordelijkheid over de inhoud. Met behulp van het formuleren van een gezamenlijke opdracht waaraan iedereen zich committeert, wordt langdurige samenwerking geborgd! Een plan van aanpak en strak projectmanagement helpen om de stip op de horizon gestructureerd te bereiken. Uiteindelijk gaat het echter om de uitwerking in de praktijk. Het gaat erom de leefbaarheid voor de jeugdige en zijn omgeving te vergroten.
Een samenwerking start zichzelf niet op en vraagt van álle partners een investering in tijd, geld en moeite. Een procesbegeleider helpt om alle belangen te vertegenwoordigen. Wij hebben ervaring met het opzetten en ondersteunen van netwerksamenwerking in de regio en wijk. We vertellen je hier dan ook graag meer over. Neem voor informatie contact op met onderstaande consultant.