Waardegedreven zorg vanuit de financiële onderligger
Trends als Juiste Zorg op de Juiste Plek, bijbehorende regionalisering van zorg en focus op preventie zijn niet meer weg te denken. Doel hiervan: de cliënt centraal. Dit bereiken we samen door de zorg over de muren van de eigen instelling, dus meer integraal, te organiseren. Deze ambitie brengt daarentegen ook nieuwe (bekostigings-)vragen met zich mee. Welke cliënten hebben het meeste baat bij een integrale aanpak? Met welke interventie wil ik beginnen en kan het concept waardegedreven zorg hierin helpen? Maar ook: hoe kan ik betaald worden voor integrale zorg? En: hoe kan ik (financieel) opschalen? In dit artikel lichten wij onze kijk hierop toe.
Wat verstaan we in dit artikel onder waardegedreven zorg?
Waardegedreven zorg is een begrip dat vooral binnen ziekenhuizen wordt doorleefd. Het is een gedachtegoed dat voorschrijft dat een interventie of verandering van bijvoorbeeld het zorgpad enkel moet worden nagestreefd wanneer het ook daadwerkelijk waarde toevoegt. Deze waarde kan zich laten uitdrukken in lagere kosten of hogere (ervaring van) kwaliteit van zorg. Wanneer de beoogde resultaten positief zijn, al dan niet onderbouwd met wetenschappelijke literatuur of een businesscase, kan het initiatief voor waardegedreven zorg verder worden ontplooid.
Als gevolg van de toenemende regionalisering van zorg, benaderen wij waardegedreven zorg in dit artikel vanuit het perspectief van alle zorgaanbieders die een rol hebben in de (integrale) interventie.
Uitdagingen als gevolg van regionalisering
Traditioneel wordt de waarde van zorg ontleend aan de waarde die binnen de muren van het ziekenhuis wordt gecreëerd. Een interventie kan ervoor zorgen dat de patiënt (sneller) geneest, minder pijn- en/of andere klachten heeft of minder lang in het ziekenhuis verblijft. De kosten én baten vallen hierdoor expliciet op het bordje van dezelfde zorgaanbieder. De huidige bekostigingssystematiek volgt deze lijn.
Door de regionalisering van zorg, en daarmee de kans om meer zorg buiten het ziekenhuis te organiseren, is het minder expliciet waar de kosten, en met name de baten, belanden. Inzetten op meer preventie, met minder ziekenhuisopnamen als gevolg, is namelijk gemoeid met kosten die in Nederland uit geheel verschillende potjes komen. Mede door de verstreken tijd is het hierdoor lastig te duiden wat de gemaakte- en bespaarde kosten zijn bij een domeinoverstijgende interventie. Met andere woorden, de traditionele kijk op waarde en bekostiging volstaat niet meer.
De zoektocht naar nieuwe vormen van bekostiging
De zorg in Nederland wordt in beginsel gefinancierd op basis van prijs (P) maal volume (Q). In de literatuur staat dit bekend als fee-for-service. Zoals de vorige alinea illustreert, volstaat het benaderen van waarde, en hiermee de basis voor een businesscase, niet in dit model indien kosten en baten niet op dezelfde plek landen. In plaats van fee-for-service zou financiering van zorg daarom beter op basis van de behaalde uitkomsten moeten worden gestoeld (ook wel outcome-based of value-based payments genoemd). Een belangrijke randvoorwaarde hierin is dat men uitkomsten monitort, zodat de waarde eenduidig kan worden herkend.
In het licht van regionale zorg kun je de invulling van waardegedreven zorg koppelen aan een integraal zorgpad, waarbij bijvoorbeeld de huisartsenzorg wordt geïntensiveerd en je zo ziekenhuisopnames kunt voorkomen. Aan de hand van de gemonitorde uitkomsten kan vervolgens worden bepaald of bijvoorbeeld een interventie in de eerstelijn daadwerkelijk een reductie in ligdagen of stijging van patiënttevredenheid teweeg heeft gebracht. Deze opzet is veelal de basis van zogenoemde shared savings contracten, die als doel hebben de totale zorgkosten in de keten te reduceren. Bijkomend voordeel van deze contractvorm is dat een deel van de bespaarde kosten terugvloeien naar alle deelnemende partijen. Binnenkort delen wij een artikel waarin we hier dieper op ingaan.
De rol van de kartrekkers in de regio
Voor kartrekkers in de regio voorzien wij een belangrijke rol in het innoveren van zorgpaden. Er zijn tal van ziektebeelden waarbij lang niet alle zorg in het ziekenhuis hoeft plaats te vinden. Denk daarnaast aan de aanvullende inzet van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen die een belangrijke rol spelen in de behandeling van de patiënt, variërend van screening tot genezing. Na het verzamelen van ideeën voor innovatieve zorgpaden is het belangrijk de waarde die wordt toegevoegd te expliciteren. Dit kan vaak al op projectbasis in een pilot worden opgestart. Hier kan de waarde van het integrale zorgpad voor het eerst tot zijn recht komen! Aangevuld met een integrale businesscase wordt hiermee de blauwdruk voor nieuwe vormen van bekostiging gemaakt en gaat opschaling realiteit worden.
Naast een innovatief, integraal zorgpad is het ook zaak stakeholders bij elkaar te brengen. Er is uiteindelijk draagvlak onder de zorgaanbieders én financier(s) nodig om de waardegedreven zorg ook echt in de praktijk te brengen. In een gezamenlijke zoektocht kan vervolgens worden uitgezocht welke bestaande financieringsmiddelen of nieuwe contractafspraken voor alle partijen het beste passen bij het structureel bekostigen van dit nieuwe zorgpad.
Meer weten?
Meer weten over waardegedreven zorg? Of graag een keer sparren hoe dit in jullie regio vormgegeven kan worden? Neem dan contact op met Jurgen Vos.
