Zo vergroot je de patiëntparticipatie in jouw zorgnetwerk
Zorgnetwerken die inzicht hebben in wat patiënten echt nodig hebben, zijn in staat om tot verbeteringen te komen die er voor de patiënten echt toe doen. Ze kunnen volgen of dat wat gedaan wordt in het netwerk, daadwerkelijk bijdraagt aan betere ervaren zorg voor de patiënt. Dat maakt participatie van de cliënt/patiënt, mantelzorgers of vrijwilligers een onmisbaar perspectief in netwerk- of regiovorming. Maar hoe zorg je ervoor dat patiënten participeren in je netwerk? We delen graag 5 lessen en voorbeelden uit de praktijk van netwerken ouderenzorg.
Patiëntparticipatie in het zorgnetwerk: Wat betekent dat?
De participatie van patiënt, cliënt of inwoner kan op verschillende niveaus en in verschillende vormen plaatsvinden. Van het samen beslissen over het zorgproces in de spreekkamer tot overstijgend meedenken en participeren op organisatieniveau – zoals in de vorm van de cliëntenraad.
Patiëntparticipatie in een netwerk gaat over alles wat patiënten, cliënten of inwoners kunnen doen om input te leveren en/of invloed uit te oefenen op besluiten in het netwerk. Patiënten worden in staat gesteld betrokken te zijn bij initiatieven die van invloed zijn op hun eigen leven en gezondheid.
Patiënten kunnen hierin in verschillende fasen diverse rollen innemen. Denk aan toehoorder (cliënt als ontvanger van informatie), meedenker (cliënt als gever van informatie), adviseur (in klankbordgroep, adviesraad of expertmeetings), samenwerkingspartner (samen naar oplossingen zoeken) of regisseur (samen beslissen).
Lessen en voorbeelden uit intervisie netwerk ouderenzorg
1. Begin direct bij de start
Het betrekken van patiënten is geen activiteit die je zo nu en dan onderneemt, het is een proces. Betrek patiënten direct bij de start van een project om ze deelgenoot te maken van dit proces en samen na te denken hoe je elkaar kunt helpen en betrekt in het zorgnetwerk. Spreek met elkaar af welke rol(len) de patiënt heeft in het netwerk en wanneer en waarom de patiënt wordt betrokken. Hierbij kun je gebruikmaken van instrumenten als de participatiematrix of de participatieladder.
2. Wees helder over het doel van de participatie en de rol van de cliënt
Als je patiënten in je zorgnetwerk betrekt, wees dan vooraf helder over het doel van hun deelname: op welke wijze dragen zij iets bij aan het netwerk en wat vraagt dit aan kennis en vaardigheden van de patiënt? Als een patiënt deelneemt aan een klankbordgroep dan heeft deze een adviserende rol. Dit vraagt onder meer van de patiënt dat ze op de hoogte zijn van relevante ontwikkelingen. Als hier gebrek aan is bij de patiënten in je netwerk, dan is het verstandiger om ze in een meer consulterende of informerende rol in te zetten. Bijvoorbeeld door ze te interviewen of ze uit te nodigen bij themabijeenkomsten als ervaringsdeskundige. Zie onderstaand voorbeeld:
‘’In de beginfase van ons netwerk hadden we ouderen uitgenodigd om mee te praten over het netwerk. De bewoners vonden het lastig om tijdens deze bijeenkomst aansluiting te vinden. Ze vroegen zich af wat hun rol was. In het vervolg hebben we bewoners vooral betrokken bij thema’s die dicht bij hun staan.”– POH Ouderen, Netwerk Ouderenzorg
3. Participatie koppelen aan een thema dat aansluit bij hun beleving
Een andere les die we uit bovenstaand voorbeeld halen is dat het belangrijk is om aan te sluiten bij de leefwereld van de patiënten/cliënten of inwoners. Betrek ze bij maatschappelijke thema’s of onderwerpen die ze aan het hart gaan en maak het vooral niet te groot. Als patiënten zich aangesproken voelen door een bepaald onderwerp of thema is de drempel om te participeren lager.
4. Ervaringskennis als waardevolle toevoeging
Patiëntparticipatie biedt een kans om professionele kennis en ervaring in een zorgnetwerk samen te brengen en te verdiepen. Waar de professional kennis heeft op het gebied van herstel en gezondheid, is de patiënt/cliënt de kenner van zijn of haar eigen leven. Participatie geeft nieuwe inzichten in de (zorg)vragen en behoeften van patiënten, vrijwilligers of inwoners in het netwerk die professionals met elkaar alleen niet zien:
‘’We hebben geëxperimenteerd met het betrekken van mantelzorgers in het multidisciplinair overleg (MDO). In het begin was er wat koudwatervrees maar we hebben ondervonden dat het meenemen van de ervaringen van mantelzorgers in een MDO leidt tot meer begrip en respect tussen mantelzorger en zorgverlener. We willen in de toekomst in het netwerk ook bijeenkomsten voor mantelzorgers en patiënten organiseren.” – Praktijkmanager Wijk samenwerkingsverband
5. Geef feedback en leer
Laat participanten weten wat er gebeurt met hun bijdragen. Spreek met elkaar af dat je wil leren van de samenwerking. Je moet elkaar immers leren kennen en op elkaar ingespeeld raken. Dat gaat niet zonder slag of stoot. Besluit dat fouten erbij horen en dat je die openlijk met elkaar bespreekt.
Meer weten?
Wil je meer weten over patiëntparticipatie in netwerken of organisatie van netwerk? Kijk dan hier.